خوانساری

تکیه خوانساری

یکی از تکایای قابل توجه و زیبای دوران اواخر صفویه در تخت فولاد که از نظر معماری بسیار ارزشمند است. این تکیه مدفن عده ای از علما و مفاخر از جمله: علامه محقق آقا حسین خوانساری(1016-1098ق) و فرزند ایشان آقا جمال خوانساری (م: 1125ق) است. این تکیه را به واسطة آن که مدفن عده ای بسیاری از علماست قبة العلما نیز گفته اند. موقعیت این تکیه در جنوب شرقی مسجد مصلی تخت فولاد و مجاور جنوبی تکیة مادرشاهزاده است. مساحت آن در حدود 3360 متر مربع است. سر در ورودی مفصل و بسیار عالی و قطار بندی های زیبایش در وسط ... ادامه مطلب

بهة غربی تکیه و نیز بقعة عالی وسطش از نمونه های زیبای معماری سبک اصفهان به شمار می آیند. این سردر و بقعه و تکیه پس از فوت آقا حسین خوانساری در سال 1098ق به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده است. جبهة شمالی تکیه در قسمت شرقی با دیوار تکیة مادرشاهزاده و در قسمت غربی با دیوار تکیة اشراقی(حاج امین الشریعه) آن مجاور است. جبهة شرقی تکیه با محدودة تکیة آقا محمد بیدآبادی مجاور است و جبهة جنوبی تکیه به گورستان عمومی تخت فولاد محدود می گردد. در جبهة غربی تکیه غیر از سردر چند اطاق بوده که بعنوان مقابر خصوصی از آنها استفاده می شد و متأسفانه تعدادی از اطاقها که ساختار معماری زیبایی هم داشت، تخریب شده اند. در وسط تکیه بنای بقعة مفصلی با طرح مربع و مساحتی در حدود 324 متر مربع قرار دارد که به شکل کوشک یا چهاراطاقی وسط باغ است. در سه جبهه شرقی و شمالی و غربی اش ایوان دارد و داخل بقعه چهار صفه است که صفه جنوبی عریض تر از بقیه است. صورت قبر آقا حسین و آقا جمال و تعدادی دیگر علما و معاریف در این شاه نشین جنوبی قرار دارند و همچنین قبوری دیگر از علما که در داخل این بقعه هست. همچنین در چهار گوشة بقعه، چهار اطاق در طبقة همکف و چهار اطاق در بالای آنها قرار دارد که دسترسی به اطاقهای بالایی به وسیله چهار راه پله امکان دارد که دو راه پله اش در ایوان شرقی و دو راه پلة دیگرش در ایوان غربی قرار دارد. سقف مرکزی بقعه بصورت یک شمسه و اطراف آن رسمی بندی به روش مُهری و رنگ آمیزی شیر و شکری است و اطراف داخلی بالای درگاه ها کتبیه هایی گچبری شده و مزین به اشعار محتشم کاشانی است. بعدها شمایل هایی در طاقچه بلندهای صفة شمالی داخل بقعه در زمان قاجاریه ترسیم گردیده و اخیراً نیز این نقاشی ها مرمت شده اند. موضوع این شمایلها به شرح ذیل است. 1- شمایل بزرگ از حضرت علی(ع) که دو زانو بر پوست نشسته و ذوالفقار در دستشان است و در کنار سمت چپ بالای شمایل امضاء نقاش الراقم سید حسین است که همان سید حسین رشتیان است. 2- احتمالاً صحنة جنگ حضرت ابوالفضل(ع) در روز تاسوعا است. زیرا تعمیرات آن نیمه کاره مانده و صورتها قابل تشخیص نیستند. 3- جنگ حضرت علی اکبر(ع) در صحرای کربلا در روز عاشورا در نزدیکی خیمه گاه است. 4- شمایل بزرگ حضرت علی و امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) است که همه کنار هم نشسته اند. حضرت علی(ع) ذوالفقار در دست و حضرت خضر و مسیح نیز در طرف راست و قنبر و سلمان فارسی در طرف چپ خورشید با چهره زنی قاجاری در بالا و ملائکه با تاج قاجاری در اطراف آن دیده می شوند. 5- شمایل حضرت محمد(ص) و حسنین( علیهما السلام) قرار دارند. در آغوش ایشان بر روی فرش یا سجاده ای نشسته اند. روی بقعه گنبدی است با شکل نارخوش ترکیب یافته با کاشی کاری نقره ای، رنگ ساده و بدون نارة سرگنبد و همچنین تزیینات کاشی کاری شانزده سر ترنج در آوگون شانزده ترک گنبد و گریوگنبد مزین با کاشیکاری معرق و طرح گره هشت، بسیار زیبا است. نماهای خارجی بقعه نیز آجر تراش و پشت بغل ها و کتیبه های بالای بقعه همه با کاشی کاری معرق پوشیده شده است. اخیراً کاشی کاری گنبد بطور کامل تعویض گردیده که متأسفانه چون جنس کاشی جدید کیفیت مطلوبی نداشته، کاشی ها در اثر سرما و نفوذ رطوبت تخریب گردیده اند. محوطه تکیه نیز در سالهای اخیر بوسیله دفتر مجموعه فرهنگی تخت فولاد سامان یافته.